طراحی بسته بندی (Packaging Design)، به طور خیلی ساده و خلاصه، یعنی ساخت یک بخش خارجی برای محصولات. یک طراح بسته بندی، با استفاده از عناصری مانند رنگ، شکل، متن، مواد و بافت این بخش خارجی را ایجاد می‌کند. بسته بندی امروزه کاربرد‌های بسیار زیادی پیدا کرده‌است؛ از تبلیغات و برندینگ گرفته، تا استفاده‌های ثانویه‌ی پس از مصرف. در حالی‌که در گذشته بسته‌بندی یک موضوع خیلی ساده بوده و تمرکز آن صرفا محافظت از کالای اصلی بوده‌است. دلیل پیدایش و کاربرد اصلی بسته‌بندی هم همین موضوع است. یک بسته‌بندی در صورتی که نتواند از محصول خود به خوبی محافظت کند، بسته‌بندی موفقی نخواهد بود، زیرا فروش خوبی نخواهد داشت.
برای مثال بسته بندی یک آبمیوه را در نظر بگیرید که ظاهر و جلوه‌ی فوق‌العاده جذابی دارد و از لحاظ طراحی گرافیکی کاملا ماهرانه طراحی شده‌است. اما اگر گوشه‌ای از این بسته بندی سوارخ باشد و هنگام مصرف روی لباس شما بریزد، شما دیگر آن محصول را خریداری نمی‌کنید. در نتیجه این آبمیوه شاید در ابتدا بتواند مشتریان را با ظاهرش جذب‌کند، اما در ادامه فروش موفقی نخواهد‌داشت و دچار شکست خواهد‌شد.
اهداف اصلی بسته بندی
همانطور که گفته‌شد بسته بندی محصولات کارکرد‌های متفاوتی دارد. بسته بندی می‌تواند ابزاری برای روایت یک داستان و ارتباط بهتر با مشتری باشد. همچنین بسته‌بندی یک تجربه احساسی برای مخاطبانش به همراه دارد. بسته‌بندی می‌تواند حواس مختلف کاربران؛ همچو لامسه، بویایی و گاها چشایی (بسته به نوع محصول) را درگیر کند تا تجربه‌ای جذاب و دلنشین برای او رقم بزند.
وظایف اصلی بسته‌بندی به‌طور خلاصه، به شرح زیر هستند:
محافظت از محصول : هدف اصلی بسته بندی، حفاظت از محتویات آن در هنگام حمل و نقل، نگهداری در انبار و زمان قرارگیری در قفسه فروشگاه است. در نتیجه بسته بندی باید قابل اطمینان باشد.
جذب خریدار: وقتی مشتریان به قفسه‌ای پر از محصولات مشابه نگاه می‌کنند، بسته بندی محصول شما، باید به قدری جذابیت داشته‌باشد تا نظر آنها را به خود جلب کند. این هدف می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های متفاوتی همچون استفاده از رنگ‌های خاص، طرح‌های پیچیده و… محقق شود.
اطلاع رسانی: بسته بندی باید شامل اطلاعاتی باشد تا به کاربران اجازه دهد بدون صحبت با مسئول فروش، محصولشان را بررسی و انتخاب کنند. اینکه دقیقا چه اطلاعاتی باید روی بسته بندی درج شود، کاملا بستگی به نوع محصول دارد اما به طور کلی شامل نحوه‌ی نگهداری، طرز استفاده، تاریخ انقضا، ترکبیات و مواد داخل آن می‌شود. همچین یک بسته بندی موفق باید قادر باشد به سوال‌های زیر پاسخ دهد:
دقیقا چه محصولی داخل بسته بندی قرار دارد؟
این محصول برای چه کسانی طراحی شده‌است؟
چگونه و به چه منظوری باید استفاده شود؟
آیا محصول منقضی می‌شود؟ اگر بله، چه زمانی؟
این محصول چگونه باعث افزایش کیفیت زندگی کاربر می‌شود؟
و مهمتر از همه اینکه چرا کسی باید آن را بخرد؟
تمایز: یک بسته‌بندی، به وسیله‌ی لوگو، رنگ، شکل و فرم از دیگر بسته بندی‌ها متمایز می‌شود. طراحی نوآورانه باعث ایجاد تمایز و جلب نظر مشتریان می‌شود. طراحی بسته بندی می‌تواند بیانگر ارزش‌ها و هویت برند خود باشد.
بسته بندی محصولات سه نوع اصلی دارد که شامل نوع اول (اصلی یا اولیه)، نوع دوم ( فرعی یا ثانویه) و نوع سوم (ثالثیه) می‌شود. اکثر بسته بندی‌هایی که اطرافتان می‌بینید و یا به خاطر می‌آورید جزو گروه اول یا همان بسته بندی اصلی به حساب می‌آیند. آگاهی و استفاده درست از این سه نوع بسته بندی می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه و محافظت بهتر هنگام حمل و نقل شود.
بسته بندی اصلی، کالا را در شکل و شرایط مطلوب نگه می‌دارد. این نوع بسته بندی است که وظیفه‌ی ارتباط با کاربر و انتقال اطلاعات و هویت برند را به عهده دارد. نکته مهمی که باید به آن توجه شود، این است که لزوما همه‌ی محصولات نباید هر سه نوع بسته بندی را داشته‌باشند. حتی گاهی ممکن است یک بسته بندی، هم کارکرد نوع اول را داشته باشد و هم نوع دوم.
بسته بندی نوع دوم که بعضا بسته بندی گروهی خطاب می‌شود، وظیفه‌ی کنار هم قرار دادن چند بسته بندی اصلی، از یک محصول را به عهده دارد. این نوع بسته بندی در فروشگاه‌های اینترنتی، کاربرد بسیار زیادی دارد.
برای مثال بسته بندی یک گوشی هوشمند را در نظر بگیرید. تعداد زیادی از این بسته بندی‌های مستطیلی شکل گوشی، در جعبه‌های بزرگ کارتنی قرار می‌گیرند و سپس به فروشگاه‌ها ارسال می‌شوند. این کارتن‌ها همان بسته بندی نوع دوم هستند. وظیفه اصلی بسته بندی نوع دوم، راحت‌تر کردن انبارداری محصولات، و جابجایی آنها در تعداد کم است.
بسته‌بندی نوع سوم، امکان جابجایی تعداد بالایی از بسته بندی نوع دوم را فراهم می‌کند. بسته بندی نوع سوم کارکردی شبیه نوع دوم دارد، اما در مقیاس بسیار بزرگ‌تر. ظاهر زیبا و جذاب در این نوع بسته بندی، اولویت کمتری دارد و متقابلا موضوعی که در این بسته بندی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، داشتن قابلیت جابجایی با ماشین‌آلات صنعتی است. این بسته بندی ها که اکثرا به شکل پالت‌های چوبی یا پلاستیکی هستند، بیشتر زمان خود را در کانتینرها و انبارها می‌گذرانند.
به طور خلاصه انواع بسته بندی به شرح زیر هستند:
بسته بندی نوع اول، برند، ارزش و کیفیت محصول را بیان می‌کند.
بسته بندی نوع دوم، وظیفه محافظت از محصول، هنگام جابجایی در فواصل کم را دارد.
بسته بندی نوع سوم، علاوه بر اینکه باعث کم شدن هزینه‌ها می‌شود، از محصول در حمل و نقل های طولانی، محافظت می‌کند.
جمع‌آوری اطلاعات کلی
در این بخش طراح بسته بندی، با جمع‌آوری اطلاعات جزئی‌تر، شمای کلی بسته بندی را مشخص می‌کند. اطلاعات مورد نیاز به چند بخش زیر تقسیم می‌شوند:
الزامات برند: در صورتی که محصول متعلق به یک برند باشد( که احتمالا هست)، بسته‌بندی آن باید طوری باشد تا ارزش‌ها، شخصیت و هویت برند را انتقال دهد. در نتیجه طراح باید شناخت کافی از برند مورد نظر داشته باشد.
رنگ‌ها: رنگ‌هایی که قرار است استفاده شوند، چه رنگ‌هایی هستند؟ آیا امکان استفاده از رنگ‌های پنتون (Pantone) وجود دارد یا طراحی محدود به CMYK است؟
فونت‌ها: طراح باید فونت بسته‌بندی را با دقت انتخاب کند. چه فونتی قرار است استفاده شود؟ با چه وزن و شکلی؟
لوگو: در صورتی که قرار است از لوگو روی بسته‌بندی استفاده شود، فایل وکتور (Vector) آن نیاز است. پس طراح بسته بندی باید مطمئن شود که فایل مناسبی از لوگو در دسترس دارد.
اطلاعاتی که روی بسته‌بندی قرار می‌گیرند
بسته به نوع محصول، اطلاعات متفاوتی بر روی آن قرار می‌گیرد و درج بعضی اطلاعات به دلیل استاندارد‌ها ضروری است. این اطلاعات به شرح زیر هستند:
اطلاعات متنی: این موارد می‌توانند شامل هر چیزی باشند، از نام محصول گرفته، تا شعار برند، توضیحات محصول، نحوه نگهداری و غیره.
تصاویر: در صورتی که لازم است روی بسته‌بندی از تصاویر یا تصویرسازی‌هایی (Illustrations) استفاده شود، باید آنها تهیه و آماده شوند.
نمادها و بارکدها: این مورد به نوع محصول وابستگی زیادی دارد. محصولات متناسب با استاندارد‌هایی که برای آنها وجود دارد، باید بارکدها و نمادها مخصوص خود را روی بسته‌بندی درج کنند. برای مثال نماد استاندارد، سیب سلامت و جدول ارزش غذایی در این دسته قرار می‌گیرند. سایر علائم بسته بندی محصولات نظیر بازیافتی بودن، حمل صحیح و غیره نیز باید روی بسته بندی‌های قرار گیرد.
اطلاعاتی که بعدا روی بسته‌بندی قرار می‌گیرند: بعضی از محصولات (مانند محصولات غذایی و یا آرایشی) اطلاعاتی دارند که دائم در حال تغییر هستند و بعدا روی محصول درج می‌شوند. مانند تاریخ انقضای محصولات یا شماره‌ی سری ساخت. بنابراین، طراح باید فضای خالی مناسب برای این اطلاعات را در نظر بگیرد.
مجموعه پریساتیس به عنوان بهترین مجموعه طراحی بسته بندی در فارس و شیراز و با داشتن نمونه های متعدد ساخت طراحی بسته بندی حرفه ای، می تواند باعث دیده شدن هر چه بیشتر برند تجاری شما شود.
ما در پریساتیس، تمامی سفارش های طراحی بسته بندی را در ابتدا بررسی می کنیم و نیاز مخاطب را به خوبی از داشتن یک بسته بندی حرفه ای متوجه می شویم.